Soạn bài Luyện tập thao tác lập luận phân tích

• Mục đích của phân tích là làm rõ đặc điểm về nội dung, hình thức, cấu trúc và các quan hệ bên trong, bên ngoài của đối tượng
• Khi phân tích cần chia tách các đối tượng thành các tiêu chí, quan hệ nhất định
• Khi phân tích cần đi sâu vào từng yếu tố, từng khía cạnh, song cần đặc biệt lưu ý quan hệ giữa chúng với nhau trong một chỉnh thể toàn vẹn, thống nhất.

Bài tập 1: (SGK trang 43)

Tự ti và tự phụ là hai thái độ trái ngược nhau nhưng đều ảnh hưởng không tốt đến kết quả học tập và công tác. Anh (chị) hãy phân tích hai căn bệnh trên.

Gợi ý:

• Giải thích khái niệm tự ti và phân biệt tự ti với khiêm tốn
  • Tự ti: tự đánh giá mình kém và thiếu tự tin
  • Khiêm tốn: Có ý thức và thái độ đúng mức trong việc đánh giá bản thân, không tự mãn, tự kiêu, không tự cho mình là hơn người
• Những biểu hiện của thái độ tự ti

  • Luôn tự coi mình kém cỏi, không bằng người khác

  • Mặc cảm, e dè, không giám phấn đấu, không dám vươn lên

• Tác hại của thái độ tự ti
  • Dễ xa lánh mọi người, ít có điều kiện học tập tiến bộ,
  • Tự mình làm mất đi cái chí tiến thủ
  • Sống không hòa nhập với cộng đồng.
• Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự phụ
  • Tự phụ: Tự đánh giá quá cao tài năng và thành tích, do đó coi thường mọi người
  • Tự tin: Tin vào bản thân mình
• Những biểu hiện của thái độ tự phụ

  • Luôn tự coi mình là hơn người, giỏi giang, không ai bằng mình

  • Kiêu ngạo, coi thường mọi người, chỉ nghĩ đến bản thân.

• Tác hại của thái độ tự phụ
  • khó gần mọi người, dễ nảy sinh chủ quan
  • Không học hỏi được tập thể để tiến bộ
  • ​Dễ bị cô lập do lối sống ích kỉ, không hòa hợp với cộng đồng.
• Xác định thái độ hợp lí: Đánh giá đúng bản thân để phát huy mặt tích cực, mặt mạnh và hạn chế, khắc phục mặt yếu.

Bài tập 2: ( SGK trang 43)

Phân tích hình ảnh sĩ tử và quan trường trong hai câu thơ sau:

Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ

Ậm ọe quan trường miệng thét loa.

(Trần Tế Xương, Vịnh khoa thi hương)

Gợi ý

• Một số ý cần phải đảm bảo:
  • Nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình tượng và cảm xúc qua các từ: lôi thôi, ậm ọe → hình dung củ thể về hình ảnh sĩ tủ, quan trường.
  • Đảo trật tự cú pháp
  • Sự đối lập giữa hình ảnh sĩ tử và quan trường
    • sĩ tử : → luộm thuộm, vất vả, bệ rạc.

    • Quan trường : có vẻ oai phong, nạt nộ nhưng thực chất chỉ là sự giả dối.

    • Cảnh trường thi: huyên náo, lộn xộn, thiếu nghiêm túc

→ Làm nổi bật hình dáng, hành động của các sĩ tử và quan trường.

• Cảm nhận về cảnh thi cử ngày xưa
• Nên chọn viết theo cấu trúc tổng - phân - hợp
  • Giới thiệu hai câu thơ và định hướng phân tích
  • Phân tích cụ thể nghệ thuật sử dụng từ ngữ, hình ảnh, phép đảo cú pháp.
  • Nêu cảm nhận chung

Câu 1: Đọc các đoạn trích sau và cho biết thao tác phân tích cụ thể trong đó

• Đoạn trích Giá người: để làm nổi bật vấn đề, tác giả đã sử dụng thao tác phân tích chia các sự vật, sự việc cụ thể nhiều phương diện: từ việc chỉ ra hoàn cảnh nào thì con người với những công việc cụ thể sẽ được người khác coi trọng hoặc không coi trọng. Từ những phân tích đó, tác giả đưa đến kết luận: người đời đừng thích những cái giá nhỏ.
• Đoạn trích học vấn và văn hóa: tác giả đã phân tích hai vấn đề học vấn và văn hóa theo những khía cạnh khác nhau. Từ những phân tích về trình độ học vấn và văn hóa đó, tác giả đã đi đến khẳng định: trình độ học vấn và phong cách sống văn hóa không phải lúc nào cũng đi đôi với nhau. Như vậy, ở đoạn trích này, tác giả đã sử dụng thao tác phân tích chia nhỉ đối tượng để so sánh avf làm nổi bật vấn ddeefddang được bàn đến.

Câu 2: Viết đoạn văn phân tích theo các đề

Đề 1: Viết đoạn văn bàn về được và mất trong cuộc sống

• Các em có thể tham khảo đoạn văn sau:
  • Theo quy luật của cuộc sống, mỗi người đều sẽ nhận được nhiều thứ và cũng mất đi những thứ tương tự, đó là luật bù trừ không gì có thể thay thế được. Vậy nên khi ta nhận được những điều tốt đẹp, ta cũng cần phải biết cảm thông, chia sẻ với những người xung quanh, từ đó ta sẽ thấy hạnh phúc mỗi khi nghĩ đến hai từ được và mất. Thật vậy, được và mất luôn song hành và không bao giờ tác rời nhau. Mỗi người hãy luôn xem nhẹ những điều tầm thường, sống vì những lí tưởng cai đẹp trong cuộc sống. Khi đó, dù cho có được điều gì và mất điều gì, tâm hồn ta cũng sẽ luôn cảm thấy nhẹ nhàng, thanh thản, cuộc sống sẽ trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Đừng vì những thứ phù phiếm để mất đi những năm tháng đẹp đẽ của cuộc đời.

Đề 2: Viết đoạn văn phân tích mối quan hệ giữa bộ phận và toàn thể.

• Các em có thể tham khảo đoạn văn:

Trong những cái tổng thể, cái bộ phận nó luôn có mối quan hệ với nhau, nó có tác động sâu rộng với nhau hai cái này có quan hệ gần gũi và có tác động rất đậm sâu tới những yếu tố đó, cái bộ phận nằm trong cái bộ phận, cái bộ phận luôn nằm trong cái tổng thể và cái tổng thể chi phối và có tác động ngược lại đối với cái tổng thể và cái toàn bộ.

Trong cái toàn thể nó bao gồm những cái bộ phận và cái toàn thể nó bao gồm và chi phối sâu sắc tới cái bộ phận, cái bộ phận là nhưng phần nhỏ bé, cái nhỏ bé đó nằm trong cái lớn và nó luôn bị cái lớn chi phối, hai cái này có mối quan hệ khăng khít với nhau.

Xã hội luôn tồn tại những vấn đề giữa bộ phận và toàn thể, toàn thể nó nằm trong cái rộng lớn và nó bao trùm lên toàn bộ những bộ phận, cái toàn thể cũng được coi là một cá nhân con người ở cá nhân thì nằm trong cả một tập thể lớn, cá nhân không nằm ngoài tập thể làm việc và phát triển trong môi trường nhóm trong sự phát triển của tập thể.

Tập thể và cá nhân cũng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nó không nằm ngoài nhau, nhưng cá nhân thì không nằm ngoài tập thể bởi cá nhân không thể làm được hết tất cả mọi việc nó cũng cần đến sự giúp đỡ của cả một cộng đồng và cả một tập thể lớn, mỗi chúng ta đều phải học tập và phát triển bản thân trong môi trường nhóm, nó không tách rời với tập thể cá nhân luôn phát triển trong tập thể.

Con người luôn phải tự kiểm soát và phát triển bản thân, nhờ đó mà con người cần phải thay đổi mà không có sự thay đổi và nó cũng bị phát triển lên trên đó.

Cá nhân cần phải đoàn kết với tập thể và phát triển bản thân nhờ một tập thể lớn, và phát triển dựa trên những kĩ năng và kinh nghiệm được học hỏi.

Mỗi cá nhân đều phải gắn bó và có trách nhiệm với mỗi một tập thể lớn, chúng ta không thể phát triển tách rời với tập thể được, chúng ta luôn phải đoàn kết gắn bó với một tập thể và có thể học hỏi những kinh nghiệm đó.

Mỗi cá nhân không thể tách rời một tập thể được vì vậy chúng ta cần phát triển bản thân và trau dồi thêm cho mình kiến thức, kiến thức là nhờ vào những kinh nghiệm chúng ta đã gắn bó và trau dồi nó.

Mỗi một tập thể cũng đều phải gắn bó với từng cá nhân với nhau, qua  đó mỗi người sẽ tự cho mình những giới hạn và nghĩa vụ phải thực hiện một cách nhanh chóng và hiệu quả những công việc đã được giao phó, mỗi người là một tập gương có như vậy mới tạo nên một tập thể vững mạnh và không ngừng phát triển.

Mỗi quan hệ giữa cá nhân và tập thể là một mối quan hệ gắn bó và gần gũi qua đó chúng ta nên học hỏi và cần phải đoàn kết có như vậy chúng ta mới góp phần tạo nên một tập thể vững mạnh.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Luyện tập thao tác lập luận phân tích để nắm vững hơn kiến thức bài học trước khi đến lớp.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn Chúng tôi sẽ sớm trả lời cho các em.