Soạn bài Chiếc lá cuối cùng của Hen-ri

• Các nhân vật chính trong truyện: Xiu, Giôn-xi, cụ Bơ men và những tính cách đáng quý ở họ
• TÌnh yêu thương ấm áp, những trái tim nhân hậu của những người nghèo khổ.

• Đảo ngược tình huống.
  • Giôn-xi: từ sắp chết → sống trở lại.
  • Bơ-men: còn khoẻ mạnh → chết.
• Kết thúc độc đáo, bất ngờ.
• Xây dựng tình tiết hấp dẫn, chặt chẽ, khéo léo.

Câu 1: Những chi tiết nào trong văn bản nói lên tấm lòng thương yêu và hành động cao cả của cụ Bơ-men với Giôn-xi? Tại sao nhà văn bỏ qua không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong đêm mưa tuyết? Vì sao có thể nói chiếc lá cụ vẽ là một kiệt tác?

• Chi tiết nói lên tấm lòng yêu thương và hành động cao cả của cụ Bơ-men đối với Giôn-xi.
  • Khi nghe Xiu kể về ý nghĩ kì quặc cua Giôn-xi (đếm những chiếc lá trên cây thường xuân chờ khi chiếc lá cuối cùng rụng nốt thì cô ấy cũng buông xuôi lìa đời) Cụ Bơ-men đã “mắt  đỏ ngầu, nước mắt chảy ròng ròng, hét lên sự khinh bỉ, nhạo báng của mình đối với những truyện tưởng tượng ngốc nghếch ấy”.
  • Cụ đã cùng Xiu lên thăm Giôn-xi. “Họ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát chẳng nói năng gì” đó là cái nhìn đầy lo âu, sợ hãi. Có lẽ chính cái nhìn ấy đã dẫn đến hành động sau này của cụ, nung nấu làm điều gì đấy cho Giôn-xi
  • Cụ Bơ-men đã leo lên mái nhà trong đêm khủng khiếp gió lạnh, mưa bão, tuyết rơi với một cái thang và cây neon bảo, chiếc bút lông, bảng  pha màu cụ đã vẽ chiếc lá thường xuân cuối cùng ở trên tường thay thế cho chiếc lá thường xuân cuối cùng đã rụng. Vẽ xong chiếc lá đó cụ bị sưng phổi, hai ngày  sau thì chết.

⇒ Đó là hành động cao đẹp, nó được xuất phát từ lòng yêu thương vô bờ, từ sự hi sinh cao cả mà cụ Bơ-men, cụ đã lặng lẽ hi sinh sự sống của mình để cứu Giôn-xi

• Nhà văn bỏ qua không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong đêm mưa tuyết:
  • Để tạo cho câu chuyện sự bất ngờ đột ngột, gây hứng thú cho người  đọc.
  • Làm thăng hoa hơn hình ảnh cụ Bơ-men trong lòng độc giả, đức hi sinh như thánh thần của cụ.
  • Khích lệ Giôn-xi hướng về sự sống
• Có thể nói chiếc lá cụ vẽ là một kiệt tác vì:
  • Tác phẩm đó được tạo ra bằng sự sống của cụ (của người nghệ sĩ), cụ đã vẽ chiếc lá giống đến nỗi có thể đánh lừa được cả hai người họa sĩ trẻ => Tác phẩm được   tạo ra bằng tấm lòng và tài năng của người nghệ sĩ.
  • Tác phẩm đã tác động mãnh liệt vào tâm hồn con người, đánh thức niềm tin, sự   hi vọng của con người vào cuộc sống. - Tác phẩm nghệ thuật phải ra đời vì cuộc sống và phục vụ cuộc sống.

Câu 2: Tìm bằng chứng để khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết ý định vẽ một chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống. Nếu Xiu được biết thì truyện có kém hấp dẫn không? Vì sao?

• Bằng chứng để khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết ý định vẽ một chiếc lá thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống:
  • Xiu và cụ Bơ-men họ cùng sợ sệt ngó ra cửa sổ nhìn cây thường xuân. Rõ ràng Xiu đang vô cùng lo lắng vì sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng Giôn-xi sẽ kiệt sức và ra đi.
  • Khi Giôn-xi thều thào như ra lệnh “Kéo nó lên, em muốn nhìn”, Xiu làm theo một cách chán nản.
  • Và khi thấy chiếc lá vẫn còn, Xiu đã vô cùng ngạc nhiên thốt lên: “Ô kìa! Sau trận mưa vùi dập và những cơn gió phũ phàng... chiếc lá thường xuân vẫn bám trên bức tường gạch!”

→ Như vậy: Xiu không hề biết gì về kiệt tác mà cụ Bơ-Men đã vẽ, có lẽ đến khi cái chết xảy ra với cụ, Xiu mới dự đoán được sự việc xảy ra.

• Nếu Xiu được biết thì truyện kém hấp dẫn, vì: tính bất ngờ của câu chuyện sẽ giảm đi đáng kể và khi Xiu biết nghĩa là độc giả cũng biết. Như vậy giá trị nghệ thuật của tác phẩm cũng bị giảm.

Câu 3: Thử hình dung tâm trạng căng thẳng của Giôn-xi, của Xiu và của bạn đọc khi hai lần Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên. Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm?

• Nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm là vì: 
  • Khi hai lần Giôn-xi bảo Xiu kéo mành lên, hẳn người đọc ai cũng căng thẳng và hồi hộp. Họ tự hỏi tối hôm trước trên cây thường xuân còn chiếc lá, sáng ra, rụng hết. Không biết Giôn-xi sẽ như thế nào. Rồi một ngày đêm nữa trôi qua, làm sao chiếc lá cuối cùng có thể trụ lại với thiên nhiên khắc nghiệt dường kia! Còn Xiu, tâm trạng hồi hộp. lo lắng có thể chỉ có ở lần kéo mành đầu tiên, vì hôm đó, lẽ ra cô phải biết chuyện cụ Bơ-men đã làm gì trong đêm mưa tuyết phũ phàng kia. Giôn-xi cả hai lần kêu bạn kéo mành lên cô vẫn thản nhiên lạnh lùng ,sẵn sàng từ giã cõi đời khi chẳng thấy chiếc lá nào của cây thường xuân bám trên bức tường gạch.
  • Nguyên nhân sâu xa dẫn đến tâm trạng hồi sinh của Giôn-xi là sự kiên cường gan góc của chiếc lá - tác phấm của cụ Bơ-men, nhưng cô ngỡ là chiếc lá thật đã vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt cùa thiên nhiên để sống, đối lập với nghị lực yếu đuối, sẵn sàng buông xuôi chờ chết của mình.
  • Nhà văn kết thúc truyện Chiếc lá cuối cùng bằng lời kế của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm. Như vậy đủ để người đọc còn xúc cảm, nghĩ suy, tưởng tượng và suy đoán thêm. Đây là cách tạo dư âm cho truyện.

Câu 4: Chứng minh truyện Chiếc lá cuối cùng của O-Hen-ri, qua đoạn trích này, được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ đối lập nhau tạo nên hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần, gây hứng thú cho bạn đọc.

Gợi ý

Đoạn trích trong truyện Chiếc lá cuối cùng của Ô Hen-ri được kết thúc trên cơ sở hai sự kiện bất ngờ đối lập nhau tạo nên hiện tượng đâo nghịch tình huống hai lần, gây hứng thú cho bạn đọc. Hai lần đảo ngược tình huống đó là:

• Giôn-xi bị ốm rất tuyệt vọng, chỉ nằm chờ chết khiến độc giả thương cảm, lo lắng. Nhưng sau đó, Giôn-xi trở lại với lòng yêu đời, bệnh tinh qua cơn nguy hiểm, bạn đọc thở phào nhẹ nhõm.
• Cụ Bơ-men đang khỏe mạnh, chi ốm có hai ngày, ai ngờ cụ lại ra đi.