A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý
B. Dàn bài chi tiết
1. Mở đoạn
- Giới thiệu ngắn gọn vấn đề cần nghị luận: Cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý.
2. Thân đoạn
a. Giải thích
- Giải thích từ
- “Cuộc sống” là toàn bộ quá trình sống với tổng thể các hoạt động của một con người.
- “Cuộc sống vì người khác” là cách sống của bản thân mình luôn hướng tới, làm những điều tốt đẹp cho người khác.
- “Cuộc sống đáng quý” là cuộc sống được mọi người, xã hội đánh giá cao.
- Câu nói khẳng định
- Cuộc sống có ý nghĩa, có giá trị là cuộc sống biết sống vì người khác.
b. Phân tích, chứng minh
- Vì sao cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý?
- Vì thế giới này được tạo nên từ sự gắn kết của các cá nhân trong các quan hệ và bằng những ràng buộc.
- Mỗi cá nhân chỉ có thể sống tốt nhất khi có sự ủng hộ và giúp đỡ, chia sẻ của những cá nhân khác và ngược lại.
- Khi sống vì người khác thì nhân cách cá nhân hoàn thiện hơn.
- Nếu sống chỉ biết lo nghĩ cho bản thân, không vì người khác thì sẽ bị mọi người khinh bỉ, coi thường.
- Cuộc sống vì người khác sẽ đem lại những điều tốt đẹp cho bản thân, người khác và xã hội.
- Với bản thân: Có được niềm vui, niềm hạnh phúc chân chính.
- Với người khác: Cuộc sống của họ sẽ trở nên tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn.
- Với xã hội: Tạo nên một môi trường tốt đẹp, nhân ái.
c. Mở rộng, phản đề
- Mở rộng
- Để sống vì người khác, mỗi cá nhân cần quan tâm đến những cá nhân khác để có thể chia sẻ, giúp đỡ, đem lại niềm vui cho họ.
- Vì người khác không có nghĩa là đáp ứng đòi hỏi vô lý của người khác.
- Phản đề
- Phê phán những người sống hẹp hòi, ích kỉ, vô cảm.
- Luôn điều chỉnh để tạo sự cân bằng giữa cuộc. Cần vì mọi người song không có nghĩa là quên bản thân.
d. Bài học nhận thức và hành động
- Bài học nhận thức
- Nhận thức được vai trò quan trọng và ý nghĩa của cách sống vì người khác.
- Bài học hành động
- Có những hành động đúng đắn, phù hợp (Dẫn chứng).
3. Kết đoạn
- Khẳng định lại vấn đề: Hãy yêu thương nhiều hơn, hãy trao đi nhiều hơn, bởi cho đi chính là làm giàu cho tâm hồn và khiến cuộc sống của mình trở nên ý nghĩa.
Đoạn văn mẫu
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) nêu suy nghĩ của anh (chị) về câu nói: “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý” (Anhxtanh).
Gợi ý làm bài
Có ai đó nói rằng: “Người hạnh phúc nhất là người mang lại hạnh phúc cho nhiều người nhất”. Phải chăng câu nói ấy chính là một cách ngầm khẳng định rằng “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý”. Vậy chúng ta cần hiểu câu nói này như thế nào? Trước tiên, ta cần giải nghĩa được “Cuộc sống” là toàn bộ quá trình sống với tổng thể các hoạt động của một con người. “Cuộc sống vì người khác” là cách sống của bản thân mình luôn hướng tới, làm những điều tốt đẹp cho người khác. “Cuộc sống đáng quý” là cuộc sống được mọi người, xã hội đánh giá cao. Từ đó, rút ra được ý nghĩa của câu nói: Cuộc sống có ý nghĩa, có giá trị là cuộc sống biết sống vì người khác. Vậy vì sao cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý? Vì thế giới này được tạo nên từ sự gắn kết của các cá nhân trong các quan hệ và bằng những ràng buộc. Mỗi cá nhân không thể đơn độc tồn tại vì đơn độc đồng nghĩa với tự diệt, nhất là khi cuộc sống trở nên bất ổn với nhiều hiểm họa từ thiên nhiên cũng như đời sống xã hội. Mỗi cá nhân chỉ có thể sống tốt nhất khi có sự ủng hộ và giúp đỡ, chia sẻ của những cá nhân khác và ngược lại. Khi sống vì người khác thì cá nhân trở nên vị tha, nhân ái, có trách nhiệm, lương tâm hơn, tức là tự hoàn thiện nhân cách, đồng thời tạo nên những mối liên hệ tình cảm tốt đẹp với những cá nhân khác. Nếu sống chỉ biết lo nghĩ cho bản thân, không vì người khác thì sẽ bị mọi người khinh bỉ, coi thường, thậm chí không được ai quan tâm lại. Cuộc sống vì người khác sẽ đem lại những điều tốt đẹp cho bản thân, người khác và xã hội. Với bản thân, có được niềm vui, niềm hạnh phúc chân chính vì tạo ra niềm vui niềm hạnh phúc cho người khác cũng là khẳng định giá trị sự sống của chính mình.Với người khác thì cuộc sống của họ sẽ trở nên tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn, bớt khó khăn, đau khổ và cô đơn, có thêm niềm tin vào con người và cuộc sống. Với xã hội sẽ tạo nên một môi trường tốt đẹp, nhân ái để phát huy những giá trị người trong con người. Để sống vì người khác, mỗi cá nhân cần quan tâm đến những cá nhân khác để có thể chia sẻ, giúp đỡ, đem lại niềm vui cho họ. Sự quan tâm cần được xuất phát từ trái tim chân thành, tấm lòng tự nguyện và nhu cầu thực sự, chứ không thể hiện như một sự ban ơn bố thí. Nhưng vì người khác không có nghĩa là đáp ứng đòi hỏi vô lý của người khác. Những việc làm cho người khác phải đúng lúc, đúng chỗ, đúng đối tượng mới thực sự có ý nghĩa. Phê phán những người sống hẹp hòi, ích kỉ, vô cảm, chỉ biết bản thân mà không quan tâm, chia sẻ với đồng loại. Tuy nhiên cần điều chỉnh để tạo sự cân bằng giữa cuộc sống vì mình và cuộc sống vì người khác. Cần vì mọi người song không có nghĩa là quên bản thân. Nếu chỉ vì mình, con người sẽ trở nên ích kỉ, nhỏ nhen, tầm thường. Nếu chỉ vì người khác, cuộc sống sẽ trở nên mất cân bằng, lệch lạc. Cần vì mọi người song cũng cần có trách nhiệm với bản thân. Vì có trách nhiệm với bản thân và làm cho cuộc sống của mình trở nên tốt đẹp cũng là đem lại niềm vui cho người khác. Qua đây, ta nhận thức được vai trò quan trọng và ý nghĩa của cách sống vì người khác. Câu nói hướng người ta đến lẽ sống cao đẹp, có ý nghĩa nhân văn và lối sống vị tha, nhân hậu bởi lẽ nó cổ vũ, đề cao tư tưởng mình vì mọi người, nó giáo dục con người biết sống có trách nhiệm, có lương tâm. Bên cạnh đó, mỗi các nhân cần có những hành động đúng đắn, phù hợp, luôn quan tâm giúp đỡ bạn bè trong cuộc sống sinh hoạt, học tập, giúp đỡ trong khả năng của bản thân; đồng cảm chia sẻ với những cảnh ngộ éo le trong cuộc sống. Ở thời đại nào, con người cũng được cần quan tâm chia sẻ và yêu thương. Đó là nét đẹp truyền thống đạo lí của con người Việt Nam vốn luôn coi trọng chữ tình trong ứng xử. Hãy yêu thương nhiêu hơn, hãy trao đi nhiều hơn, bởi cho đi chính là làm giàu cho tâm hồn và khiến cuộc sống của mình trở nên ý nghĩa. Bởi: “Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”.
Trên đây là sơ đồ tư duy, dàn bài chi tiết và đoạn văn mẫu bàn về câu nói: “Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý” (Anhxtanh). Tài liệu này sẽ giúp các em làm quen với cấu trúc đề thi THPT Quốc gia năm 2017 phần nghị luận xã hội. Bên cạnh đó, tài liệu còn giúp các em ôn lại kiến thức và kĩ năng giải quyết dạng đề này để có bước chuẩn bị thật tốt và đạt được kết quả thật cao trong kì thi quan trọng sắp tới.
Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lý để củng cố kiến thức và kĩ năng một cách khái quát hơn đối với dạng đề này.
--MOD Ngữ văn Chúng tôi (tổng hợp và biên soạn)
