Lý thuyết trọng tâm củng cố Hình thái và cấu tạo của virut Sinh học 10

HÌNH THÁI VÀ CẤU TẠO CỦA VIRUS

1. Hình thái

Dựa vào hình thái ngoài của virus người ta chia virus làm 3 loại: cấu trúc khối, cấu trúc xoắn và cấu trúc hỗn hợp.

- Cấu trúc xoắn (hình a): Capsome xắp xếp theo chiều xoắn của acid nucleic thường làm cho virus có hình que hoặc xoắn: virus đốm thuốc lá...

- Cấu trúc khối (hình b): Capsome xắp xếp theo hình khối đa diện, gồm 20 mặt tam giác đều. VD: Virus bại liệt, thủy đậu...

- Cấu trúc hỗn hợp (hình d): Phage có cấu tạo phức tạp nhất, đầu có cấu trúc khối, đuôi có cấu trúc xoắn, trụ đuôi có đĩa gốc là một hình 6 cạnh, có 1 lỗ ở giữa cho phép trục đuôi đi qua. Đĩa gốc có 6 gai đuôi từ đó mọc ra 6 lông đuôi mảnh và dai, giúp phage bám trên bề mặt vi khuẩn.

Một số virus có thêm lớp vỏ bên ngoài lớp capsit gọi là vỏ ngoài (hình c), trên bề mặt vỏ ngoài có các gai glicoprotein làm nhiệm vụ kháng nguyên và giúp virus bám chặt vào tế bào vật chủ.

STUDY TIP - Virut là dạng sống chưa có cấu tạo TB. - Kích thước siêu nhỏ (tính bằng đơn vị nm, chỉ có thể quan sát dưới kính hiển vi điện tử). - Cấu tạo rất đơn giản (vỏ protein và lõi là 1 loại Axit nucleic: có thể là DNA, RNA kép hoặc đơn). - Ký sinh nội bào bắt buộc: chỉ có thể nhân lên trong tế bào vật chủ. Ở bên ngoài tế bào vật chủ, virus được gọi là hạt virus hay virion.

2. Cấu tạo

- Lõi acid nucleic của virus chính là bộ gen của chúng. Virus chỉ chứa DNA hoặc RNA (có thể là mạch đơn hoặc mạch kép).

- Bao bên ngoài lõi acid nucleic là lớp protein: vỏ capsit được cấu tạo từ các capsome.

Thí nghiệm của Franken và Conrat:

STUDY TIP - Một số virus còn có thêm lớp vỏ ngoài được cấu tạo từ lớp kép lipit và protein, bên trên có gai glicoprotein làm nhiệm vụ kháng nguyên đặc trưng cho virus. Lớp vỏ này thực chất là màng tế bào vật chủ được virus cải tạo.

- Hai ông đã tách lõi ARN ra khỏi vỏ protein của chủng A và chủng B (cả 2 chủng đều gây bệnh trên cây thuốc lá) - Trộn lõi ARN của chủng A với protein của chủng B để tạo ra virus lai. - Nhiễm chủng virus lai vào cây thì cây sẽ bị bệnh, sau khi phân lập ta thu được virus chủng A.

 

STUDY TIP Điều này chứng tỏ acid nucleic có vai trò mang thông tin di truyền tổng hợp vỏ capsit và quan trọng nhất.

Câu 1: Virut là:

A. Một dạng sống đặc biệt chưa có cấu tạo tế bào

B. Có vỏ là prôtêin và lõi là axit nuclêic

C. Sống kí sinh nội bào bắt buộc

D. Cả 3 đáp án trên đều đúng

Hướng dẫn giải

Virut là một dạng sống đặc biệt chưa có cấu tạo tế bào hoàn chỉnh, kích thước siêu nhỏ (tính bằng đơn vị nm, chỉ có thể quan sát dưới kính hiển vi điện tử), có vỏ là prôtêin và lõi là axit nuclêic, sống kí sinh nội bào bắt buộc.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 2: Điều sau đây đúng khi nói về vi rút là :

A. Là dạng sống đơn giản nhất

B. Dạng sống không có cấu tạo tế bào

C. Chỉ cấu tạo từ hai thành phần cơ bản prôtêin và axit nuclêic

D. Cả a, b, c đều đúng

Hướng dẫn giải

Virut là một dạng sống đặc biệt chưa có cấu tạo tế bào hoàn chỉnh, kích thước siêu nhỏ (tính bằng đơn vị nm, chỉ có thể quan sát dưới kính hiển vi điện tử), chỉ có vỏ là prôtêin và lõi là axit nuclêic, sống kí sinh bắt buộc.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 3: Thành phần cơ bản cấu tạo nên virut gồm:

A. Vỏ prôtêin và lõi Axit nucleic

B. Lõi axit nucleic và capsome

C. Capsome và capsit

D. Nucleôcapsit và prôtêin

Hướng dẫn giải

Tất cả các virut đều bao gồm 2 thành phần cơ bản: lõi axit nucleic (tức hệ gen) và vỏ prôtêin (gọi là capsit) bao bọc bên ngoài lõi axit nuclêic.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 4: Cấu tạo nào sau đây đúng với vi rut?

A. Tế bào có màng, tế bào chất, chưa có nhân

B. Tế bào có màng, tế bào chất, có nhân sơ

C. Tế bào có màng, tế bào chất, có nhân chuẩn

D. Có các vỏ capxit chứa bộ gen bên trong

Hướng dẫn giải

Virut là một dạng sống đặc biệt chưa có cấu tạo tế bào hoàn chỉnh. Tất cả các virut đều bao gồm 2 thành phần cơ bản: lõi axit nucleic (tức hệ gen) và vỏ prôtêin (gọi là capsit) bao bọc bên ngoài lõi axit nuclêic.

Đáp án cần chọn là: D

Câu 5: Đâu là nhận xét sai khi nói về virut?

A. Virut nhân đôi độc lập với tế bào chủ.

B. Không thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo như nuôi vi khuẩn

C. Virut có cấu tạo gồm 2 thành phần cơ bản: lõi axit nucleic và vỏ capsit

D. Virut chưa có cấu tạo tế bào nên mỗi virut được xem là hạt.

Hướng dẫn giải

Virut có những đặc tính sau đây:

- Virut không nhân đôi độc lập với tế bào chủ mà chúng luôn nhân đôi đồng thời cùng với hệ gen của vật chủ.

- Không thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo như nuôi vi khuẩn vì virut không có khả năng tự nhân đôi độc lập mà phụ thuộc vào hoạt động nhân đôi của vật chủ.

- Virut có cấu tạo gồm 2 thành phần cơ bản: lõi axit nucleic và vỏ capsit

- Virut chưa có cấu tạo tế bào nên mỗi virut được xem là hạt.

Đáp án cần chọn là: A

Câu 6: Nhận định nào sau đây KHÔNG ĐÚNG khi nói về virut

A. Có kích thước siêu nhỏ (đo bằng nm).

B. Có cấu tạo rất đơn giản, chỉ gồm 2 thành phần chính là axit nucleic và vỏ protein

C. Là thực thể sống có cấu tạo tế bào đơn giản nhất

D. Kí sinh bắt buộc

Hướng dẫn giải

Virut là thực thể sống chưa có cấu tạo tế bào, kích thước rất nhỏ, cấu tạo đơn giản, chỉ gồm 2 thành phần chính là axit nucleic và vỏ protein và sống kí sinh bắt buộc.

Nhận định C chưa đúng.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 7: Kí sinh nội bào bắt buộc của virut là?

A. Là phải sống trong nước, ra ngoài nước là chết

B. Trong tế bào vật chủ, virut hoạt động như một thể sống, ngoài tế bào chúng lại như một thể vô sinh.

C. Sống độc lập với tế bào chủ nhưng ra khỏi tế bào chủ virut sẽ chết.

D. Cả 3 đáp án trên đều đúng.

Hướng dẫn giải

Kí sinh nội bào bắt buộc của virut là trong tế bào vật chủ, virut hoạt động như một thể sống, ngoài tế bào chúng lại như một thể vô sinh.

Đáp án cần chọn là: B

Câu 8: Hình thức sống của vi rut là :

A. Sống kí sinh không bắt buộc

B. Sống hoại sinh

C. Sống cộng sinh

D. Sống kí sinh bắt buộc

Hướng dẫn giải

Hình thức sống của vi rut là: kí sinh bắt buộc

Đáp án cần chọn là: D

Câu 9: Tại sao virut phải kí sinh nội bào bắt buộc?

A. Có cấu tạo chưa phân hóa

B. Có kích thước siêu nhỏ

C. Khi nhân lên, virut phải nhờ vào bộ máy tổng hợp prôtêin của tế bào chủ

D. Cấu tạo đơn giản nên không thể thực hiện trao đổi chất với môi trường

Hướng dẫn giải

Virut không có khả năng tự nhân lên. Do đó, virut phải nhờ vào bộ máy của tế bào chủ tổng hợp ra các vật chất chúng cần nên virut phải kí sinh nội bào bắt buộc.

Đáp án cần chọn là: C

Câu 10: Vì sao để nhân lên, virut bắt buộc phải kí sinh nội bào?

A. Vì lõi axit nucleic của virut ngắn, không có khả năng tự sao chép.

B. Vì virut có cấu tạo đơn giản, chưa có bộ máy tự nhân lên nên phải nhờ bộ máy tổng hợp của tế bào.

C. Đê virut không tốn năng lượng cho quá trình nhân lên, tập trung năng lượng cho các hoạt động sống khác.

D. Vì ở ngoài môi trường, virut sẽ bị phá hủy bởi các yếu tố bất lợi.

Hướng dẫn giải

- Virut có cấu tạo đơn giản, chỉ gồm 2 thành phần chính là lõi axit nucleic và vỏ protein, chưa có các hệ enzim để thực hiện các quá trình sinh tổng hợp.

- Vì vậy, để có thể nhân lên về số lượng, virut phải nhờ bộ máy tổng hợp của tế bào nên sống kí sinh nội bào bắt buộc.

Đáp án cần chọn là: B

 

Trên đây là toàn bộ nội dung tài liệu Lý thuyết trọng tâm củng cố Hình thái và cấu tạo của virut Sinh học 10. Để xem toàn bộ nội dung các em đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.

Hy vọng tài liệu này sẽ giúp các em học sinh ôn tập tốt và đạt thành tích cao trong học tập.

Các em quan tâm có thể tham khảo thêm các tài liệu cùng chuyên mục:

• ​Phương pháp giải Các dạng bài tập về Áp suất thẩm thấu của tế bào Sinh học 10
• Lý thuyết Các nguyên tố hóa học và nước - Sinh học 10

Chúc các em học tập tốt !