CHUYÊN ĐỀ VIỆT NAM TỪ SAU CÁCH MẠNG THÁNG TÁM ĐẾN TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ VÀ XÂY DỰNG CHÍNH QUYỀN DÂN CHỦ NHÂN DÂN (1945 –1946)
I. Tình hình nước ta sau Cách mạng tháng Tám
1. Thuận lợi:
- Nhân dân đã giành quyền làm chủ, bước đầu được hưởng tự do, nên rất phấn khởi, gắn bó với
chế độ.
- Cách mạng nước ta có Đảng lãnh đạo dày dặn kinh nghiệm, có lãnh tụ sáng suốt là Chủ tịch Hồ
Chí Minh.
- Trên thế giới, hệ thống xã hội chủ nghĩa đang hình thành, phong trào giải phóng dân tộc dâng
cao ở nhiều nước thuộc địa và phụ thuộc, phong trào đấu tranh vì hoà bình, dân chủ phát triển ở nhiều
nước tư bản.
2. Khó khăn:
*Về đối ngoại:
- Quân đội các nước Đồng minh, dưới danh nghĩa giải giáp quân Nhật, đã lũ lượt kéo vào nước ta.
+ Từ vĩ tuyến 16 trở ra Bắc, gần 20 vạn quân Trung Hoa Dân quốc đóng ở Hà Nội và hầu hết các
tỉnh. Chúng kéo theo bọn tay chân từ các tổ chức phản động như Việt Nam Quốc dân đảng (Việt quốc),
Việt Nam Cách mạng đồng minh hội (Việt cách).
+ Từ vĩ tuyên 16 trở vào Nam, quân đội Anh tạo điều kiện cho quân Pháp quay trở lại xâm lược
nước ta. Lợi dụng tình hình đó, bọn phản động ngóc đầu dậy, làm tay sai cho Pháp, chống phá cách mạng.
*Về đối nội:
- Chính quyền cách mạng vừa mới thành lập, chưa được củng cố; lực lượng vũ trang còn non yếu.
- Nền kinh tế nước ta vốn đã lạc hậu, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Hậu quả nạn đói cuối năm
1944 đầu năm 1945 chưa được khắc phục. Nạn lụt lớn, làm vỡ đê ở chín tỉnh Bắc Bộ, rồi hạn hán kéo dài.
Nhiều xí nghiệp còn nằm trong tay tư bản Pháp. Các cơ sở công nghiệp của ta chưa phục hồi sản xuất.
Hàng hoá khan hiếm, giá cả tăng vọt, đòi sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
- Về tài chính, ngân sách Nhà nước lúc này hầu như trống rỗng. Chính quyền cách mạng lại chưa
quản lí được Ngân hàng Đông Dương. Trong lúc đó, quân Trung Hoa Dân quốc tung ra thị trường các
loại tiền của Trung Quốc đã mất giá, làm cho nền tài chính nước ta thêm rối loạn.
- Về văn hoá, di sản văn hoá lạc hậu do chế độ thực dân phong kiến để lại hết sức nặng nề, hơn
90% dân số không biết chữ.
Nước ta đứng trước tình thế hiểm nghèo, khác nào "Ngàn cân treo sợi tóc".
II. Bước đẩu xây dựng chế độ mới
-Ngày 6 -1 - 1946, Tổng tuyển cử bầu Quốc hội trong cả nước.
-Ngày 2 - 3 - 1946, Quốc hội họp phiên đầu tiên: Ban hành dự thảo Hiến pháp, thông qua danh
sách Chính phủ liên hiệp kháng chiến.
-Bộ máv chính quyền dân chủ nhân dân ở Trung và Bắc Bộ được kiện toàn từ tỉnh đến xã đều tiến
hành bầu cử Hội đồng nhân dân theo nguyên tắc phổ thông đầu phiêu.
-Ngày 29 - 5 - 1946, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Hội Liên Việt) được thành lập để tăng
cường và mở rộng khối đoàn kết toàn dân.
III. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính
*Giải quyết nạn đói:
- Biện pháp cấp thời, kêu gọi tiết kiệm, "nhường cơm, xẻ áo", tổ chức "ngày đồng tâm" để có thêm
gạo cứu đói.
- Biện pháp lâu dài: đẩy mạnh tăng gia sản xuất, chia ruộng cho nông dân nghèo, giảm tô 25%, bỏ
các thứ thuế vô lí...
*Giải quyết nạn dốt:
- Ngày 8 - 9 - 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí sắc lệnh thành lập cơ quan bình dân học vụ.
- Phong trào xoá nạn mù chữ, phát triển trường học...
*Về tài chính:
- Kêu gọi sự đóng góp của nhân dân.
- Xây dựng "Quỹ độc lập", "Tuần lễ vàng".
- Ngày 31 - 1 -1946, Chính phủ ra sắc lệnh phát hành tiền Việt Nam.
IV. Nhân dân Nam Bộ kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại xâm lược
-Đêm 22 rạng 23 - 9 - 1945, Pháp đánh úp trụ sở Uỷ ban nhân dân Nam Bộ, mở đầu cuộc chiến
tranh xâm lược nước ta lần thứ hai.
-Nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn tiến hành tổng bãi công, bãi thị, bãi khoá, tập kích quân Pháp...
-Quân Pháp được tăng viện, đánh chiếm các tỉnh Nam Bộ, Nam Trung Bộ.
-Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động phong trào ủng hộ Nam Bộ
kháng chiến.
V. Đấu tranh chống quân Tưởng và bọn phản cách mạng
- Sách lược đấu tranh của ta đối với quân Tưởng và bọn tay sai: Hoà hoãn, tránh xung đột, giao
thiệp thân thiện và lãnh đạo nhân dân đấu tranh chính trị với quân Tưởng một cách khôn khéo, đồng thời
kiên quyết trừng trị bọn tay sai. Bằng cách cho bọn tay sai của Tưởng 70 ghế trong Quốc hội không qua
bầu cử và một số ghế Bộ trưởng trong chính phủ Liên hiệp.
- Cho Tưởng một số quyền lợi trước mắt về kinh tế.
-Kiên quyết trấn áp bọn phản cách mạng.
VI. Hiệp định Sơ bộ (6 - 3 -1946) và Tạm ước Việt - Pháp (14 - 9 -1946)
1. Hoàn cảnh
-Pháp muốn mở rộng chiến tranh nhằm thôn tính cả nước ta, chúng đàm phán với Tưởng Giới
Thạch để thay thế quân Tưởng chiếm đóng miền Bắc Việt Nam. Pháp sẽ nhượng lại cho Tưởng một số
quyền lợi ở Trung Quốc.
-Về phía Tưởng, chấp nhận cho Pháp đưa quân ra miền Bắc để cùng với Tưởng giải giáp phát xít
Nhật. Từ đó, Hiệp ước Hoa - Pháp được kí ngày 28 - 2 -1946. Hiệp ước Hoa - Pháp đặt nhân dân ta trước
hai con đường:
+ Hoặc là khẩn trương cầm vũ khí chống Pháp và Tưởng.
+ Hoặc là chủ động đàm phán vớii Pháp để loại trừ quân Tưởng. Tranh thủ thời gian hoà hoãn,
chuẩn bị lực lượng bước vào cuộc chiến tranh với Pháp sau này.
-Trước tình hình đó, ta chọn con đường thứ hai. Ngày 6 - 3 - 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay
mặt Chính phủ ta kí với Pháp bản Hiệp định Sơ bộ.
2. Nội dung Hiệp định
- Chính phủ Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà là một quốc gia độc lập.
- Chính phủ ta cho quân Pháp vào miền Bắc thay quân Tưởng giải giáp quân Nhật.
- Hai bên thực hiện ngừng bắn ngay ở Nam Bộ.
- Ý nghĩa thắng lợi của Hiệp định Sơ bộ: loại trừ bớt kẻ thù, tập trung lực lượng vào kẻ thủ chính
là thực dân Pháp -Ta có thêm thời gian củng cố lực lượng.
3. Tình hình sau khi kí Hiệp định Sơ bộ
- Ta tranh thủ củng cố, xây dựng và phát triển lực lượng về mọi mặt: thành lập Liên Việt, Tổng
liên đoàn Lao động Việt Nam... xây dựng và củng cố các lực lượng vũ trang.
- Pháp vẫn gây xung đột ở Nam Bộ, lập Chính phủ Nam Kì tự trị, tăng cường khiêu khích, làm
thất bại cuộc đàm phán ở Phông-ten-nơ-blô (Pháp).
- Ngày 14 - 9 - 1946: Hồ Chí Minh kí với Chính phủ Pháp bản Tạm ước tiếp tục nhượng bộ cho
Pháp một số quyền lợi về kinh tế, văn hoá ở Việt Nam để có thời gian xây dựng và củng cố lực lượng,
chuẩn bị cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp mà ta biết chắc chắn nhất định sẽ nổ ra.
CÂU HỎI ÔN TẬP
Câu 1. Vì sao sau Cách mạng tháng Tám, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đứng trước tình thế "ngàn cân treo sợi tóc"? Khó khăn lớn nhất là gì? Vì sao?
*Tình thế khó khăn:
Ngay sau khi vừa mới thành lập, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đứng trước muôn vàn khó khăn, tưởng chừng không thể vượt qua, đó là :
- Nạn ngoại xâm: Từ vĩ tuyến 16 trở ra, 20 vạn quân Tưởng dưới danh nghĩa quân Đồng minh vào giải giáp quân Nhật nhưng lại kéo bọn Việt gian tay sai (Việt Quốc, Việt Cách) âm mưu thủ tiêu chính
quyền cách mạng, đặt chính quyền tay sai. Từ vĩ tuyến 16 trở vào hơn 1 vạn quân Anh cũng mang danh nghĩa quân Đồng minh giải giáp quân Nhật nhưng lại giúp thực dân Pháp quay lại xâm lược Nam Bộ.
- Hơn 6 vạn quân Nhật còn lại trên đất nước ta, trong khi chờ đợi giải giáp, một bộ phận trong bọn chúng đã giúp thực dân Pháp mở rộng phạm vi chiếm đóng.
- Thực dân Pháp muốn khôi phục địa vị thống trị cũ, đã xâm lược nước ta ở Nam Bộ.
- Nội phản: Bọn tay sai của Tưởng, bọn phản cách mạng ở miền Nam, bọn phản động trong các giáo phái ra sức chống phá cách mạng.
- Những khó khăn do chế độ cũ để lại: nạn đói, nạn dốt (90% dân số mù chữ), các tệ nạn xã hội.
- Khó khăn do chính quyền cách mạng vừa mới thành lập, lực lượng non yếu, ngân sách trống rỗng, chưa kiểm soát được ngân hàng Đông Dương.
*Khó khăn lớn nhất là nạn ngoại xâm. Vì chúng đe dọa đến nền độc lập của dân tộc mà ta vừa giành được trong Cách mạng tháng Tám năm 1945.
---Để xem tiếp nội dung của tài liệu các em vui lòng xem online hoặc tải về máy---
Trên đây là trích dẫn một phần nội dung tài liệu Chuyên đề Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945- 1946 môn Lịch sử 9. Để xem thêm nhiều tài liệu tham khảo hữu ích khác các em chọn chức năng xem online hoặc đăng nhập vào trang Chúng tôi để tải tài liệu về máy tính.
Ngoài ra các em học sinh có thể tham khảo các tài liệu cùng chuyên mục:
- Chuyên đề Cuộc vận động tiến tới Cách mạng tháng 8 Lịch sử 9
- Chuyên đề Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930- 1939 môn Lịch sử 9
Chúc các em học tốt!
